Pierwszym odruchem poszkodowanych pacjentów i ich rodzin jest chęć ukarania lekarza odpowiedzialnego za pogorszenie ich stanu zdrowia. Jednakże praktyka wskazuje, iż z upływem czasu najważniejszym problemem staje się dla nich sfinansowanie dalszego leczenia oraz zapewnienie godziwych warunków życia, które minimalizowałyby skutki doznanego nieszczęścia. Wytoczenie sprawy cywilnej jest zazwyczaj jedyną drogą dla uzyskania pieniędzy na dalsze leczenie, jeśli sąd uzna racje poszkodowanego pacjenta za uzasadnione. Należy ostrzec osobę podejmującą się takiego procesu, że może spotkać się z krzywdzącymi oskarżeniami o chęć "zarobienia" cudzym kosztem na własnym nieszczęściu.
Wytoczenie i samodzielne prowadzenie przed sądem sprawy cywilnej nie jest rzeczą prostą, szczególnie gdy nie dysponuje się wiedzą prawniczą i medyczną. Najwłaściwszym rozwiązaniem byłoby zatrudnienie adwokata, co może jednak okazać się trudne z dwóch powodów. Po pierwsze, z uwagi na kształtujący się dopiero w kraju rynek usług prawno-medycznych specjalizujący się w ochronie praw pacjentów. Niewielu jest aktualnie adwokatów mających za sobą podobne sprawy, których zdobyte w tym zakresie doświadczenie zagwarantuje wysoki poziom pomocy prawnej. Po drugie, znaczącym ograniczeniem dla pokrzywdzonego jest często brak stosownych środków finansowych na opłacenie fachowej pomocy. Pacjent zlecający adwokatowi prowadzenie sprawy nie musi dysponować pieniędzmi na pokrycie pełnych kosztów jego wynagrodzenia - może zaproponować mu zapłatę w ratach.
Gdy jednak opłacenie pomocy prawnej przekracza możliwości poszkodowanego - po bezpłatną poradę może on udać się do siedziby sądu, gdzie dyżurują wyznaczeni adwokaci.
Innym sposobem na znalezienie osoby, która nieodpłatnie pokieruje pierwszymi krokami w sprawie, jest napisanie lub udanie się po poradę do uniwersyteckich poradni prawnych istniejących przy większości wydziałów prawa. Zapewne pokrzywdzony zostanie tam też poinformowany o prawie do ubiegania się o ustanowienie adwokata z urzędu.
W przypadku niemożności dotarcia do fachowej pomocy adwokackiej, jak też w razie nieotrzymania pomocy w ww. poradniach, w dalszej części wyjaśniamy w jakich okolicznościach można domagać się odszkodowania, jak samodzielnie napisać do sądu pozew o odszkodowanie, czego i od kogo się domagać, jak otrzymać zwolnienie od kosztów sądowych i adwokata z urzędu.
Postępowanie przed sądem cywilnym prowadzone jest na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego, a roszczenia omówione niżej znajdują oparcie w przepisach kodeksu cywilnego (k.c.).
Jakie zdarzenia uprawniają do otrzymania odszkodowania.
W większości przypadków, w których pacjent doznał szkody w wyniku naruszenia praw wymienionych w "Karcie Praw Pacjenta", może on dochodzić jej naprawienia żądając stosownego odszkodowania pieniężnego i/lub zadośćuczynienia. Podobnie, gdy odniesie szkodę wskutek popełnionego przez lekarza błędu medycznego (polegającego np. na błędnej diagnozie, zaleceniu błędnej terapii, wadliwym wykonaniu zabiegu), czy wskutek złej organizacji pracy zakładu opieki zdrowotnej.
W powyższych przypadkach pacjent może domagać się odszkodowania na podstawie art. 444 k.c. w związku z art. 361 k.c. - gdy doznał szkody majątkowej, jak też zadośćuczynienia na podstawie art. 445 §1 k.c. - gdy wyrządzono mu szkodę niemajątkową, krzywdę.
Przykładami szkody majątkowej są: uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia, straty wynikłe z częściowej lub całkowitej utraty zdolności do pracy, straty związane ze zwiększeniem się potrzeb poszkodowanego (np. potrzeba zakupu sprzętu do rehabilitacji, lekarstw, opieki osoby trzeciej), koszty nauki nowego zawodu, straty wynikłe z długotrwałej niemożności zarobkowania (np. z powodu przedłużającego się leczenia szpitalnego lub rehabilitacji). Najczęściej zdarzającymi się szkodami są: usunięcie zdrowego zęba, zakażenie żółtaczką lub gronkowcem złocistym, uszkodzenie strun głosowych, pozostawienie w jamie brzusznej narzędzi, usunięcie jajników i macicy mimo braku wskazań lekarskich (doprowadzenie do bezpłodności), itp.
Szkodą niemajątkową czyli krzywdą są doznane cierpienia fizyczne i moralne; w praktyce dotyczy to zazwyczaj sytuacji poddania pacjenta zabiegowi bez jego zgody lub wywołania długotrwałego bólu.
Odpowiedzialność za brak spodziewanego efektu.
Są sytuacje, gdy odpowiedzialność lekarza jest uzależniona od powstania określonego rezultatu, efektu, a ściślej rzecz biorąc - od jego braku.
Co do zasady lekarz jest zobowiązany działać z należytą starannością, zgodnie z aktualną wiedzą medyczną, nie odpowiada więc za brak określonego efektu. Nie musi wyleczyć chorego - a jedynie zrobić wszystko, co w danej sytuacji jest możliwe. Bardzo rzadko można wymagać od zabiegów lekarskich określonego efektu, a w razie nieuzyskania go domagać się od lekarza zwrotu poniesionych kosztów i odszkodowania. Przeważnie wystąpienia efektu możemy domagać się w przypadku wyrwania zęba, założenia protez dentystycznych, zrobienia zastrzyku, usunięcia blizn, zabiegów z zakresu chirurgii estetycznej. Ponadto w każdym wypadku, gdy zgoda na zabieg została wyrażona pod wpływem zapewnień lekarza, że osiągnie rezultat na jakim pacjentowi zależy, np. chirurg plastyczny przedstawia zdjęcie lub rysunek piersi/nosa/ucha po oferowanej przez niego operacji, nie uprzedzając, że w rzeczywistości nie gwarantuje osiągnięcia danego efektu.
Podstawę prawną roszczeń wnoszonych w powyższych sprawach stanowi art.471 k.c.
W jakim czasie można dochodzić odszkodowania.
Dochodzenie roszczeń odszkodowawczych przez pacjenta jest ograniczone w czasie.
Jeśli szkoda wynikła z czynu niedozwolonego, to na dochodzenie roszczeń pacjent ma 3 lata od dowiedzenia się o szkodzie i o osobie zobowiązanej do jej naprawienia, o czym stanowi art. 442 §1 k.c.
Np. osoba zarażona w szpitalu wirusowym zapaleniem wątroby, którą o tym po wykonaniu badań zawiadomiono, ma na złożenie pozwu 3 lata od tej chwili. Pozew powinna wytoczyć przeciwko temu szpitalowi, w którym doszło do zakażenia. Jeśli o zakażeniu dowie się w inny sposób, np. dopiero po wystąpieniu objawów choroby, to trzyletni termin biegnie od dnia ich ujawnienia się oraz od dowiedzenia się, w którym szpitalu/placówce doszło do zakażenia.
Jednakże roszczenie ulega przedawnieniu po upływie 10 lat od zdarzenia, niezależnie od tego, kiedy pacjent dowiedział się o wystąpieniu szkody i jej sprawcy, ani czy w ogóle udało mu się to ustalić.
Jeśli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, pacjent ma 10 lat na wystąpienie z żądaniem odszkodowania, od dnia w którym popełniono przestępstwo, bez względu na to, kiedy dowiedział się o osobie zobowiązanej do naprawienia szkody. O powyższym stanowi art. 442 §2 k.c.
Pacjentowi może być niekiedy trudno ocenić, czy może jeszcze dochodzić roszczeń przed sądem, gdyż musi on wiedzieć czy to co go spotkało stanowiło czyn niedozwolony, występek, czy zbrodnię. Najprościej rzecz ujmując termin 10-letni będzie służył np. gdy lekarz ze swej winy spowoduje śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na jego zdrowiu, gdy narazi pacjenta na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub wykona zabieg leczniczy bez zgody pacjenta.
Kto może domagać się naprawienia szkody.
Uprawnienie do domagania się rekompensaty przysługuje poszkodowanemu, a wypadku gdy poszkodowany zmarł - jego rodzinie i osobom bliskim.
Czego poszkodowany może się domagać od sprawcy szkody.
Poszkodowany może domagać się od sprawcy szkody:
- określonej kwoty na pokrycie poniesionych kosztów leczenia, przygotowania do nowego zawodu (art.444 §1 k.c.);
- renty, gdy utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej, albo zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki na przyszłość (art.444 §2 k.c.);
- zadośćuczynienia pieniężnego za krzywdę (art.445 §1 k.c.);
Ponadto pacjent może na podstawie art.19a ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 91, poz. 408) w związku z art. 448 k.c. dochodzić zadośćuczynienia pieniężnego m.in. za:
- zawinione ujawnienie danych zawartych w dokumentacji medycznej dotyczących stanu jego zdrowia i sposobu leczenia oraz innych informacji o nim (art.18 ust.2 ww. ustawy),
- nieudostępnienie dokumentacji medycznej (art.18 ust.3 pkt.1 ww. ustawy),
- nieudzielenie świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom wiedzy medycznej, a w sytuacji ograniczonych możliwości ich udzielenia - za niezapewnienie korzystania z rzetelnej, opartej na kryteriach medycznych procedury ustalającej kolejność dostępu do tych świadczeń (art.19 ust.1 pkt.1 ww. ustawy)
- nieinformowanie pacjenta o stanie jego zdrowia (art.19 ust.1 pkt.2 ww. ustawy)
- udzielenie określonych świadczeń zdrowotnych bez jego zgody (art.19 ust.1 pkt.3 ww. ustawy)
- nieposzanowanie jego intymności i godności w czasie udzielania świadczeń (art.19 ust.1 pkt.4 ww. ustawy).
Inne osoby niż poszkodowany mogą domagać się od sprawcy szkody:
- zwrotu kosztów leczenia poszkodowanego i jego pogrzebu (art.446 §1 k.c.);
- renty, jeżeli na zmarłym ciążył obowiązek alimentacyjny w stosunku do nich lub zmarły dobrowolnie i stale dostarczał im środków utrzymania (art. 446 §2 k.c.);
- odszkodowania, jeżeli należą do najbliższej rodziny zmarłego, a na skutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej (art.446 §3 k.c.);
- wpłacenia sumy pieniężnej na wskazany przez siebie cel społeczny, w razie naruszenia prawa pacjenta do umierania w spokoju i godności (art. 19a ust.2 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej w zw. z art. 448 k.c.).
Kogo wskazać jako zobowiązanego do naprawienia szkody.
Gdy do powstania szkody doszło przed 31 grudnia 1998 r. zobowiązanym do jej naprawienia jest założyciel danej placówki np. Skarb Państwa, w osobie wojewody, gmina, Minister Zdrowia, Minister Obrony Narodowej, państwowa uczelnia medyczna lub przedsiębiorstwo państwowe PKP. Po tej dacie część zakładów leczniczych przekształciła się w samodzielne zakłady opieki zdrowotnej, które same odpowiadają za wyrządzone szkody. Za nieprzekształcone jednostki nadal odpowiada organ założycielski, do niego więc należy kierować roszczenia.
Ponadto od 1 stycznia 1999 r. odpowiedzialność ponoszą niżej wymienione podmioty:
- samodzielny zakład opieki zdrowotnej. Za wszelkie działania personelu medycznego na terenie tych zakładów odpowiada ten zakład. A więc pacjent wskazuje jako pozwanego dany szpital, a nie konkretnego lekarza. niepubliczny zakład leczniczyJeżeli szkoda powstała w wyniku leczenia w prywatnym szpitalu, klinice, centrum medycznym, należy wystąpić z roszczeniami przeciwko tej placówce.
- lekarz wykonujący prywatna praktykę. Jako pozwanego należy wskazać lekarza prowadzącego prywatny gabinet zarówno wtedy, gdy to on ˇle wykonał usługę, jak i gdy wina leży po stronie personelu, który zatrudnia. Lekarz nie może zwolnić się od odpowiedzialności dowodząc, że zatrudnione osoby mają wysokie kwalifikacje zawodowe, co potwierdzają dyplomy.
- spółdzielnia lekarska. Jeżeli do wyrządzenia szkody doszło w wyniku pracy lekarzy, pielęgniarek lub personelu laboratorium zatrudnionych w spółdzielni lekarskiej, to do niej kierować należy wszelkie roszczenia
- Kasa Chorych. Jako pozwanego należy wskazać Kasę Chorych, gdy pacjent poniósł szkodę w wyniku:
a. wadliwej organizacji świadczenia usług medycznych, w tym: zawarcia umowy z placówką świadczącą usługi poniżej ustalonego standardu (czyli gdy udzielana pomoc nie odpowiada aktualnej wiedzy i praktyce medycznej);
b. zakontraktowania niewystarczającej liczby podmiotów i placówek medycznych udzielających świadczeń zdrowotnych (np. Kasa Chorych podpisała umowy ze zbyt małą liczbą gabinetów stomatologicznych, co powoduje długie oczekiwanie na wykonanie usługi);
c. niewykupienia dostatecznej liczby świadczeń medycznych (np. Kasa Chorych opłaciła dializę dla 200 chorych, a na danym terenie potrzebuje jej 300 osób);
d. nieprzekazania odpowiedniej ilości środków finansowych na zakup lub modernizację wyposażenia technicznego placówek (np. wykonywanie badań USG przestarzałymi aparatami, które z powodów technicznych nie są w stanie wykazać istniejących zmian chorobowych).
Kasa Chorych odpowiada zatem za niesprawne funkcjonowanie organizacji opieki zdrowotnej wynikłe z niewłaściwego wyboru świadczeniodawców i za brak kontroli oraz nadzoru nad prawidłowym wykonywaniem zakontraktowanych świadczeń. Jednakże w praktyce bardzo rzadko można udowodnić Kasie Chorych błędny wybór świadczeniodawców, czyli szpitali, ambulatoriów, itp. Kasa Chorych z łatwością zwolni się od odpowiedzialności za wybór szpitala zatrudniającego lekarzy, co do których pracy istnieją poważne zastrzeżenia. Wystarczy, że wykaże iż wybrała szpital zatrudniający osoby posiadające wymagane kwalifikacje formalne do wykonywania zawodu (np. dyplom ukończenia studiów medycznych, specjalizację). Kasa Chorych poniosłaby odpowiedzialność jedynie wtedy, gdyby zawarła umowę np.:
- z placówką, której część personelu medycznego została ukarana przez sąd lekarski czy sąd karny;
- z placówką, w której dochodzi notorycznie do zakażeń pacjentów żółtaczką, gronkowcem złocistym czy wirusowym zapaleniem wątroby typu B.
Z powyższych powodów, zamiast przeciwko Kasie Chorych, najlepiej wystąpić z roszczeniami bezpośrednio przeciw danej placówce leczniczej, która nierzetelnie świadczyła poszkodowanemu pomoc medyczną, albo jej odmówiła.
Wykazanie przez poszkodowanego pacjenta złego funkcjonowania lub organizacji usług przez Kasę Chorych nie jest wystarczające do otrzymania odszkodowania. Aby uzyskać odszkodowanie pacjent musi dowieść przed sądem nie tylko nieprawidłowości działania systemu opieki zdrowotnej na terenie danej Kasy Chorych, ale przede wszystkim, że szkoda przez niego poniesiona jest wynikiem tych nieprawidłowości.
Do którego sądu należy złożyć pozew.
Pozew składa się do sądu rejonowego albo do sądu okręgowego, w zależności od wysokości żądanego odszkodowania. Jeżeli występuje się o kwotę powyżej 30 tysięcy złotych w formie jednorazowej rekompensaty lub renty za okres 12 miesięcy - pozew trzeba złożyć do sądu okręgowego. Jeśli szkodę pacjent ocenia na sumę mniejszą niż 30 tysięcy złotych, pozew powinien złożyć do sądu rejonowego.
Powództwo należy wytoczyć przed sądem, w którego okręgu ma siedzibę pozwany czyli szpital, lub wg miejsca zamieszkania lekarza prowadzącego prywatny gabinet.
Jeżeli jednak pozew zostanie złożony w sądzie niewłaściwym, sąd ten zobowiązany jest przekazać pozew sądowi właściwemu, o czym powód zostanie poinformowany.
Czy można dokonywać zmian w złożonym w sądzie pozwie.
Zmiany w treści pozwu są dopuszczalne, ale zasadniczo jedynie takie, które nie powodują zmiany właściwości sądu np. doprecyzowanie żądań, wskazanie podmiotu odpowiedzialnego za szkodę solidarnie z pozwanym, modyfikacja żądanej kwoty odszkodowania, wystąpienie z nowym żądaniem obok lub w miejsce dotychczasowego. W niektórych przypadkach związanych z dokonanymi zmianami sąd rejonowy zobowiązany będzie przekazać sprawę sądowi okręgowemu, który dla zmienionego powództwa będzie rzeczowo i miejscowo właściwy.
Czy można wycofać złożony pozew.
Aż do rozpoczęcia rozprawy mogą Państwo wycofać pozew bez zgody pozwanego. Po rozpoczęciu rozprawy - aż do wydania wyroku - tylko za jego zgodą, chyba że z cofnięciem pozwu połączone jest zrzeczenie się roszczenia. Cofnięcie pozwu czy zrzeczenie się roszczenia podlegają ocenie sądu, który może czynności te uznać za niedopuszczalne, gdy w jego ocenie są sprzeczne z prawem, niezgodne z zasadami współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia prawa.
W szczególności cofnięcie pozwu ze zrzeczeniem się roszczenia ma miejsce, gdy między stronami dojdzie do zawarcia ugody. Do ugody zwykle dochodzi, gdy w toku postępowania staje się wysoce prawdopodobne, że żądania powoda zostaną uznane przez sąd. Zwykle w takim przypadku strony w drodze wzajemnych ustępstw ustalają sposób naprawienia szkody lub wysokość odszkodowania.
Co należy napisać w pozwie.
- oznaczyć sąd (postępując zgodnie z instrukcjami z pytania "Do jakiego sądu złożyć pozew ?");
- wskazać powoda (podać swoje imię i nazwisko oraz miejsce zamieszkania);
- wskazać, kto jest pozwanym (podać nazwę szpitala lub nazwisko lekarza, oraz siedzibę bądź adres);
- pismo zatytułować jako "pozew";
- podać wartość przedmiotu sporu (żądaną kwotę);
- przytoczyć okoliczności faktyczne uzasadniające zgłaszane żądania (tzn. opisać krótko i rzeczowo co się stało, jakie zaistniały nieprawidłowości, na czym polega szkoda poniesiona przez pacjenta); w miarę możliwości wskazać dowody na poparcie przytaczanych twierdzeń;
- ewentualnie złożyć wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych i/lub ustanowienie adwokata z urzędu;
- dołączyć wniosek o zabezpieczenie powództwa;
- wymienić składane załączniki;
- złożyć podpis.
Jeśli powód nie zdecyduje się czekać na podjęcie działań przez adwokata z urzędu, może od razu w pozwie zgłosić wniosek o ustanowienie biegłych sądowych - lekarzy specjalistów. Będzie to konieczne np. w przypadku porodu nieprawidłowo nadzorowanego, w wyniku którego dziecko (np. zaplątane w pępowinę lub źle ułożone) doznało kalectwa (np. dziecięcego porażenia mózgowego); dla oceny przyczyn powstania określonej niesprawności; dla wykazania, że diagnoza lub przebieg leczenia były nieprawidłowe; dla określenia trwałości następstw i/lub stopnia uszczerbku na zdrowiu.
W sprawach dotyczących błędu medycznego, dla oceny jego skutków, przeważnie powołuje się biegłych sądowych. Ich opinia, w praktyce, decyduje o tym, czy to co zdarzyło się pacjentowi było błędem, zaniedbaniem lekarza, czy też nikt nie ponosi za to winy, i nie można było temu zapobiec.
Bardzo często sąd powołując biegłych nie sprawdza, czy nie pozostają oni w stosunkach koleżeńskich z pozwanym lekarzem lub czy nie współpracują ze sobą. W takiej sytuacji trudno liczyć na rzetelną opinię. Dlatego zazwyczaj wskazane jest domaganie się powołania biegłych z innego miasta lub innego ośrodka naukowego. Jeśli zdarzy się, że powołany biegły jest powiązany w jakiś sposób z pozywanym lekarzem albo pracuje w pozywanym szpitalu - można domagać się jego wyłączenia ze sprawy lub kwestionować wiarygodność jego opinii.
Można też wnioskować, aby sąd powołał jeszcze innych biegłych, jeśli dotychczasowe opinie nie są wyczerpujące.
Pamiętać należy, że w procesie cywilnym obowiązek udowodnienia faktów, z którymi wiąże się dochodzone roszczenie spoczywa na powodzie. Będzie on musiał udowodnić, że np. do zdarzenia doszło w szpitalu, który pozywa; odpowiedzialnym jest lekarz, którego wskazuje; w wyniku tego zdarzenia powstała określona szkoda. W udowadnianiu przytaczanych twierdzeń pomocni będą m.in. biegli i świadkowie. Dlatego też dobrze byłoby skontaktować się ze świadkami wydarzeń np. innymi pacjentami, którzy leżeli z powodem na sali, pielęgniarkami, salowymi - w celu ustalenia czy ich zeznania w sądzie mogłyby pomóc.
Aby udowodnić zakres materialny poniesionej szkody należy zbierać rachunki za leki, rehabilitację, wykonane na własny rachunek badania lub odbyte wizyty lekarskie, za zakup sprzętu, dojazdy do/ze szpitala czy przychodni, itp. Zakres szkody w przypadku doznania kalectwa czy długotrwałej choroby ocenią biegli powołani na wniosek powoda lub strony pozwanej albo inicjatywy sądu.
Pozew wraz załącznikami należy złożyć do sądu w dwóch egzemplarzach. Na swoim - 3 egzemplarzu należy uzyskać pokwitowanie Biura Podawczego. Można też dwa egzemplarze pozwu wysłać na adres sądu listem poleconym, zachowując jako dowód wniesienia, pocztowe pokwitowanie jego nadania.
Dokumentacja medyczna.
Przed przystąpieniem do pisania pozwu dobrze jest zgromadzić dokumentację medyczną z przebiegu choroby. W razie trudności z otrzymaniem jej kopii, pacjent może powołać się na obowiązek udostępnienia dokumentacji wynikający z art.18 ust.3 pkt.1 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej. Wskazane jest uważne przeczytanie karty przebiegu leczenia, ponieważ często brakuje w niej wyników niektórych badań, pojawiają się zapisy o badaniach, którym nigdy pacjenta nie poddawano, itp.
Dokumentacja medyczna z pobytu pacjenta w zakładzie opieki zdrowotnej dzieli się na:
- dokumentację indywidualną wewnętrzną, np. historia choroby;
- indywidualną zewnętrzną, np. karta informacyjna, skierowanie do szpitala, zaświadczenie.
Dokumentacja indywidualna zewnętrzna jest wydawana pacjentowi, gdy opuszcza szpital. Jednak w interesie pacjenta jest zapoznanie się z dokumentacją wewnętrzną, która zazwyczaj zawiera dokładniejsze dane niż dokumentacja zewnętrzna. Jak wyżej wspomniano, zakład opieki zdrowotnej ma obowiązek udostępnić pacjentowi jego dokumentację. Słowo "udostępnić" użyte w ustawie o zakładach opieki zdrowotnej nie zostało zdefiniowane, a zatem nie wiadomo, czy szpital ma obowiązek jedynie pokazać ją pacjentowi na miejscu, czy sporządzić kserokopię. Najczęściej zdarza się, że administracja szpitala interpretuje zapis ustawowy w sposób niekorzystny dla pacjenta.
Kolejną kwestią drażliwą dotyczącą dokumentacji jest brak dostępu do niej przez osoby najbliższe pacjentowi. Często zdarza się, że rodzina zmarłego chorego pragnie odtworzyć ostatnie jego chwile, upewnić się, że personel medyczny zrobił wszystko, aby go ratować.
Z ustawy o zakładach opieki zdrowotnej wynika, że dokumentację medyczną udostępnia się:
- pacjentowi, jego przedstawicielowi ustawowemu lub osobie przez niego upoważnionej;
- zakładom opieki zdrowotnej, lekarzom w celu zapewnienia ciągłości usług medycznych;
- Ministrowi Zdrowia, sądom, prokuratorom, rzecznikowi odpowiedzialności zawodowej w związku z prowadzonym postępowaniem;
- organom rentowym, ubezpieczeniowym oraz zespołom orzekającym o stopniu niepełnosprawności.
A zatem jeśli zmarł pacjent pełnoletni, nieubezwłasnowolniony, który nie pozostawił pisemnego upoważnienia do wglądu w jego historię choroby - to jego rodzinie nie zostaną wydane dokumenty.
Jeśli zmarło dziecko niepełnoletnie lub osoba pełnoletnia ale ubezwłasnowolniona - to rodzice (przedstawiciele ustawowi) mogą skutecznie domagać się wydania im dokumentacji.
W związku z powyższym należy pamiętać, aby wnosząc sprawę do sądu lub zawiadamiając prokuraturę, wnioskować o pilne zabezpieczenie dokumentacji medycznej.
Dla pacjenta ważna jest także informacja kto prowadzi dokumentację medyczną, szczególnie, gdy coraz częściej korzysta się z usług lekarzy praktykujących prywatnie lub spółdzielni lekarskich.
Należy podkreślić, że nieprowadzenie przez lekarza dokumentacji medycznej jest sprzeczne z ustawą o zawodzie lekarza i Kodeksem Etyki Zawodowej oraz stanowi przewinienie zawodowe, nawet jeśli pacjent nie poniósł z tego tytułu szkody.
Kto może zostać zwolniony od kosztów sądowych.
Osoba, która złoży oświadczenie, że nie jest w stanie ponieść kosztów sądowych bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i swojej rodziny, może przez sąd zostać zwolniona od ich poniesienia. Druki takich oświadczeń są dostępne w sądach, ale w razie ich braku powód musi opisać swój stan majątkowy (np. czy posiada samochód, mieszkanie własnościowe), jakie ma źródła dochodów i podać ich wysokość (załączyć kopię odcinka emerytury, renty, zaświadczenie z urzędu skarbowego lub opieki społecznej), podać stan rodzinny (czy ma niepełnoletnie dzieci lub inne osoby na utrzymaniu).
Sąd może zarządzić stosowne dochodzenie, jeżeli na podstawie okoliczności sprawy lub oświadczeń strony przeciwnej poweźmie wątpliwości co do istotnego stanu majątkowego osoby domagającej się zwolnienia od kosztów.
Komu przysługuje adwokat z urzędu.
Powodowi zwolnionemu od kosztów sądowych w całości lub części, sąd ustanowi adwokata z urzędu, jeśli jego udział w sprawie uzna za potrzebny.
Wydaje się, że w sprawach o ustalenie odpowiedzialności za błąd medyczny i jego skutki - z istoty swej bardzo trudnych - sąd skłonny będzie ustanowić adwokata.
